Słowniczek ministranta

Mały Słownik Liturgiczny

• ABSOLUCJA – (rozgrzeszenie) – udzielane przez kapłana w sakramencie pokuty odpuszczenie grzechów.

• ABSYDA – Półkoliście zakończone prezbiterium kościoła, w którym znajduje się ołtarz i miejsce dla kapłana

• ADORACJA – oddanie czci, uwielbienie, uniżenie się przed Bogiem, hołd oddawany Bogu.

• ADWENT – czas przygotowania do świąt Bożego Narodzenia a także oczekiwanie na przyjście Chrystusa przy końcu czasów (paruzja).

• AGNUS DEI – „Baranek Boży”

• AKOLITA – posługujący w liturgii (przygotowuje ołtarz i dary ofiarne oraz pomaga w Rozdawaniu Komunii Św.)

• AKOLITKI – lichtarze z płonącymi świecami używane w czasie czytania Ewangelii oraz w procesjach niesione obok krzyża.

• ALBA – długa, biała szata liturgiczna (kapłana i służby liturgicznej w czasie liturgii), symbolizująca łaskę chrztu św.

• ALUMN, KLERYK – student Seminarium Duchownego.

• AMBONA – miejsce do czytań biblijnych oraz wygłaszania homilii (kazań), dziś najczęściej pulpit zwany ambonką usytuowany w prezbiterium.

• AMEN – Uroczyste potwierdzenie: „Niech tak się stanie!” lub „Tak, wierzę w to!”

• AMPUŁKI – są to naczynia liturgiczne w kształcie małych dzbanuszków w których podaje się wino i wodę do mszy św.

• ANIOŁ PAŃSKI – modlitwa odmawiana rano, w południe i wieczorem dla uczczenia Wcielenia Bożego i macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny.

• ANTYFONA – refren rozpoczynający i kończący psalm w liturgii godzin, używany też podczas Mszy św. i w nieszporach.

• APOKRYFY – księgi wczesnochrześcijańskie tematycznie związane z Pismem Św.(często zawierają opisy z życia Pana Jezusa).

• APOSTOLAT – urząd głoszenia Ewangelii i posługa sakramentalna(duchownego), w przypadku świeckich – czynne zaangażowanie w Kościele poprzez przykład życia i modlitwę.

• APOSTOŁ – najbliższy współpracownik Jezusa (świadek całego czasu, „kiedy Pan Jezus przebywał z nami… aż do dnia, w którym został wzięty od nas do nieba „Dz 1,21n).

• APSYDA – półkolista wnęka w ścianie kościoła lub kaplicy, zwykle w niej miejsce na tabernakulum lub krzesła dla kapłana.

• ARCHIDIECEZJA – jednostka terytorialna administracji kościelnej.

• ARCYBISKUP – tytuł biskupa stojącego na czele archidiecezji (metropolii).

• ASCEZA – ćwiczenie się w cnocie

• ASPERSJA – liturgiczne pokropienie wiernych wodą święconą jako przypomnienie chrztu, jego skutków i zobowiązań.

• ASYSTA – diakon lub dwaj diakoni towarzyszący biskupowi bądź kapłanowi w uroczystej celebracji (lub Ministranci asystujący głównemu celebransowi)

• AUDIENCJA – wcześniej uzgodnione oficjalne spotkanie z ważną osobistością.

• AUREOLA – koło otaczające głowy świętych (symbolizujące świętość).

• BALDACHIM – ozdobny daszek lub ozdobna osłona z materiału nad godnymi czci miejscami i osobami, przede wszystkim jako osłona niesiona nad Najświętszym Sakramentem, także nakrycie ołtarza lub tronu

• BAPTYSTERIUM – wolno stojąca kaplica chrzcielna lub element dawnych kościołów biskupich, w kościołach parafialnych przeważnie tylko chrzcielnica.

• BAZYLIKA – w sensie architektonicznym – kościół wielonawowy (nawa główna wyższa od naw bocznych), basilica minor – tytuł nadawany znaczniejszym kościołom.

• BEATYFIKACJA – uznanie za błogosławioną, osobę zmarłą w opinii świętości (poprzedzone procesem beatyfikacyjnym)

• BIBLIA – Pismo Święte – zbiór ksiąg napisanych pod natchnieniem Ducha Świętego zawierajšcych słowo skierowane do ludzi przez Boga.

• BIERZMOWANIE – sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego, w którym człowiek otrzymuje w szczególny sposób Ducha Świętego.

• BINACJA – dwukrotne odprawianie Mszy św. jednego dnia (prawa binacji udziela Biskup).

• BIRET – nakrycie głowy duchownych katolickich.

• BISKUP – zwierzchnik Kościoła lokalnego (diecezji), który przewodniczy wspólnocie wiernych mocą bezpośredniego apostolskiego pełnomocnictwa.

• BŁOGOSLAWIEŃSTWO – życzenie uzyskania specjalnej przychylności Bożej dla jednostki, wspólnoty lub rzeczy przez odpowiednie słowa i towarzyszące im gesty sakralne, modlitwa nad rzeczą lub osobą w celu uproszenia pomocy od Boga.

• BREWIARZ – księga do odprawiania modlitwy uświęcenia dnia (liturgii godzin) przez duchownych i świeckich.

• BURSA – sztywna torebka do zawieszenia na szyi, na naczynie z Komunią chorych.

• CAŁUN – Szata, w którą owinięte było ciało Chrystusa złożonego w grobie, na której w cudowny sposób odbiła się postać Chrystusa

• CARITAS – czynne praktykowanie chrześcijańskiej miłości bliźniego lub organizacja dobroczynna działająca w Kościele.

• CELEBRANS – osoba przewodnicząca zgromadzeniu liturgicznemu (najczęściej kapłan).

• CELIBAT – zobowiązanie kapłańskie do pozostania w stanie bezżennym

• CEREMONIARZ – osoba przygotowująca i koordynująca różne posługi oraz dbająca o spokojny, harmonijny przebieg uroczystości.

• CHARYZMAT – szczególne dary od Boga, uzdalniające człowieka do posługiwania w Kościele, udzielone dla dobra nie tyle obdarowanego, co dla dobra innych.

• CHORAŁ – oficjalny śpiew Kościoła (jednogłosowy), lub księga zawierająca śpiewy liturgiczne.

• CHRZCIELNICA – naczynie z kamienia, metalu lub drewna, w którym przechowuje się wodę do chrztu, jest ona symbolem odrodzenia z wody i z Ducha Świętego.

• CHRZEST – pierwszy i najpotrzebniejszy sakrament, uwalnia od grzechu pierworodnego i wszystkich innych grzechów i włącza do Kościoła.

• CHRZEŚCIJAŃSTWO – religia założona przez Jezusa Chrystusa. W ciągu wieków swej historii rozpadło się na: Katolicyzm, Prawosławie, Protestantyzm.

• CIBORIUM – puszka na komunikanty

• CIEMNICA – miejsce w kościele gdzie przechowuje się Najświętszy Sakrament w noc z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek.

• CINGULUM – sznur służący do przepasywania alby, element stroju liturgicznego.

• CNOTA – właściwa postawa wobec Boga, bliźnich i samego siebie lub stała skłonność do powtarzania dobrych uczynków.

• CREDENTIA – stolik na przedmioty liturgiczne

• CREDO – wyznanie wiary (łac. credo – wierzę).

• CUDA – nadzwyczajne zjawiska o charakterze religijnym przekraczające naturalne prawa.

• CUSTODIA /kustodia/ – naczynie, w którym przechowuje się Najświętszš Hostię do wystawienia w monstrancji.

• CYBORIUM – puszka(naczynie) do przechowywania Eucharystii pod postacią chleba.

• DARY OFIARNE – rzeczy i akty wewnętrzne, które człowiek składa Bogu w czasie Mszy św. Przede wszystkim są to dary chleba i wina, które oznaczają wszelką ofiarę człowieka

• DEO GRATIAS – „Bogu niech będą dzięki”

• DIAKON – Pomocnik kapłana, który na mocy swoich święceń może udzielać sakramentu chrztu, chować zmarłych, błogosławić małżeństwa i rozdzielać Komunię św. „Stali diakoni” mogš być ludźmi żonatymi

• DIASPORA – Miejsce, gdzie „rozproszeni” katolicy żyją pośród większej wspólnoty ludzi innego wyznania

• DOGMAT – Prawda religijna, którą Kościół podaje do wierzenia jako nieomylną

• DOMINUS VOBISCUM! – „Pan z wami”

• DZIEKAN – Ksiądz stojący na czele księży pracujšcych w jednym dekanacie (zwykle 10 parafii)

• EKSKOMUNIKA – Ciężka kara kościelna polegająca na wyłączeniu katolika ze wspólnoty Kościoła

• EPISKOPALIA – Insygnia władzy biskupiej (mitra i baculus)

• EPISTOŁA – Czytanie przed Ewangelią wzięte ze Starego Testamentu lub Listów Apostolskich

• ET CUM SPIRITU TUO – „I z duchem twoim”

• EUCHARYSTIA – Dziękczynienie (Msza św.), także: Najświętszy Sakrament przechowywany w tabernakulum

• EXULTET – Uroczysta pieśń wykonywana podczas liturgii Wielkiej Soboty

• FRESKI – Malowidła naścienne wykonywane na mokrym jeszcze tynku

• GLORIA IN EXCELSIS DEO! – „Chwała na wysokości Bogu”

• HOMILIA – (kazanie) jest to słowo kapłana skierowane do wiernych na tle usłyszanych czytań biblijnych.

• HOSANNA – Okrzyk ten wznosili ludzie, gdy Chrystus wjeżdżał do Jerozolimy. Podczas Mszy św. znajduje on odzwierciedlenie w śpiewie „sanctus”, co znaczy tyle, co „święty” lub „Pomóż Panie!”

• HYMN – uroczysta pieśń śpiewana na cześć Boga lub świętych

• IHS – są to trzy pierwsze litery imienia Jezus pisanego w języku greckim

• IN NOMINE PATRIS ET FILII ET SPIRITUS SANCTUS – „W Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”

• INRI – „Jezus z Nazaretu, król żydowski”. Napis ten umieszczony był na tabliczce wiszącej na krzyżu Chrystusa (Iesus Nazarenus Rex Iudeorum)

• INTENCJA MSZALNA – gdy wierzący zamawia Mszę św. podaje jakąś prośbę – mówi, o co pragnie, by się modlić

• ITE MISSA EST! – „Idźcie w pokoju Chrystusa!” (dosłownie: Idźcie, ofiara spełniona)

• KANON – Najważniejsza część Mszy św. ze słowami przeistoczenia, nazywana także „pierwszą modlitwą eucharystyczną”, także: pieśń wykonywana przez wiele głosów, jeden po drugim

• KATAKUMBY – podziemne chodniki z grobowcami, w których chowani byli zmarli chrześcijanie w czasach Cesarstwa Rzymskiego

• KATECHUMEN – kandydat do chrztu

• KIELICH – jest to naczynie liturgiczne w którym w czasie mszy św. składa się wino do konsekracji.

• KOMPLETA – modlitwa wieczorna kościoła

• KONFESJONAŁ – miejsce sprawowania sakramentu pokuty

• KONWERTYTA – człowiek powracający do wspólnoty wierzących

• KORPORAŁ – płótno, na którym rozkłada się naczynia liturgiczne (tj. kielich, patena, monstrancja)

• KROPIDŁO – Przedmiot, przy pomocy którego kapłan kropi wiernych wodš święconą

• KRZYŻ PROCESYJNY – krzyż przeznaczony do noszenia w czasie procesji

• KRZYŻMO – olej święty używany podczas chrztu i bierzmowania

• KYRIE ELEJSON! – „Panie, zmiłuj się!”

• LAVABO – obmycie rąk celebransa

• LEKCJONARZ – księga zawierająca czytania mszalne

• LEKTOR – czytający czytanie podczas Mszy św.

• LUNULA – (melchizedek) półksiężyc do Najświętszej Hostii w monstrancji

• MINISTRANT – członek ludu Bożego, który w czasie sprawowania liturgicznych obrzędów spełnia posługę pomocniczą w sposób określony przepisami Kościoła

• MITRA – nakrycie głowy biskupa używane podczas sprawowania czynności liturgicznych

• MONSTRANCJA – przedmiot liturgiczny w którym umieszcza się Hostię celem adoracji lub procesji

• NAVIS – „łódka” z kadzidłem

• NAWIKULARIUSZ – ministrant niosący navis z kadzidłem

• NEOPREZBITER – kapłan, który niedawno przyjął święcenia kapłańskie

• ODPUST PARAFIALNY – uroczystość, w której parafia w sposób szczególny czci swego Patrona

• OKTAWA – osiem dni po wielkim święcie kościelnym

• OŁTARZ – jest to stół, na którym składa się Najświętszą Ofiarę i przy którym rozdziela się Ciało Pańskie.

• ORACJA – uroczysta modlitwa odmawiana przez kapłana w imieniu wiernych

• ORNAT – wierzchnia ozdobna szata liturgiczna kapłana odprawiającego Mszę św.

• PALKA – chusta w kształcie kwadratu, usztywniona, służąca do nakrywania kielicha

• PASCHAŁ – świeca symbolizująca Zmartwychwstałego Chrystusa

• PASTORAŁ – ozdobna laska używana przez biskupa jako symbol posługi pasterskiej otrzymanej od Chrystusa

• PATENA – naczynie liturgiczne, na którym składa się w czasie Mszy św. chleb do konsekracji

• PATER NOSTER – „Ojcze Nasz”

• PREFACJA – Zmienna, pierwsza część Modlitwy Eucharystycznej, kończy się śpiewem „Sanctus”

• PREZBITERIUM – część kościoła, w której znajduje się ołtarz główny

• PROCESJA – uroczysty pochód religijny połączony ze śpiewem

• PRYMICJA – pierwsza Msza św. sprawowana przez neoprezbitera w rodzinnej parafii

• PURYFIKATERZ – ręczniczek do wytarcia kielicha

• REKOLEKCJE – Ćwiczenia religijne trwające kilka dni, często przeżywane w ciszy

• RELIKWIARZ – ozdobne naczynie w którym przechowuje się relikwie

• RELIKWIE – cząstki kości Świętych Pańskich lub przedmioty, które miały styczność z Chrystusem Panem albo Świętymi

• REQUIEM – uroczysta Msza św. pogrzebowa

• RESPONSORIUM – powtarzane wersety psalmu stanowiące odpowiedź człowieka na Słowo Boże

• SANCTISSIMUM – łacińska nazwa Najświętszego Sakramentu

• SANCTUS – „święty”

• SŁUŻBA LITURGICZNA – zespół ludzi, chłopców i dziewcząt, którzy w czasie sprawowania liturgicznych obrzędów spełniają posługę w sposób określony przepisami Kościoła

• STUŁA – część stroju liturgicznego – znak władzy kapłańskiej

• STYPENDIUM MSZALNE – ofiara pieniężna składana podczas zamawiania Mszy św.

• SUTANNA – długi czarny strój kapłański

• SZABAT – siódmy dzień tygodnia u Żydów – dzień odpoczynku

• ŚWIĄTYNIA – miejsce gdzie Bóg jest szczególnie obecny i czczony

• TABERNAKULUM – miejsce w kościele, w którym przechowuje się Najświętszy Sakrament

• TURYFERARIUSZ – ministrant niosący trybularz

• VASKULUM – naczyńko z wodą do przepłukiwania palców po komunikowaniu

• VELUM. (WELON) – często kosztowna szata, której kapłan używa podczas błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem

• WIELKI TYDZIEŃ – Ostatni tydzień wielkiego postu, w którym przeżywamy wydarzenia związane z męką i śmiercią Chrystusa. Rozpoczyna się Niedzielą Palmową

• WIERNOŚĆ SŁOWU – dobry ministrant to taki, który w życiu codziennym dotrzymuje Panu Bogu i ludziom obiecanego słowa.

• WIGILIA – dzień poprzedzający duże święto kościelne, np. Wigilia Bożego Narodzenia

• WODA ŚWIĘCONA – jest wodą pobłogosławioną przez kapłana, przeznaczoną do czynności liturgicznych

• ZAKRYSTIA – pomieszczenie (część kościoła!!!), w którym ministranci i celebransi przygotowują się do mszy św, a także przechowuje się wszystkie naczynia liturgiczne